Op een bepaald moment helpt denken niet meer.
Het zit vast in dezelfde denk-cirkel. Het klampt zich vast. Het verzint problemen. Problemen in je hoofd.
Je hebt het vast ook gemerkt: het meeste lijden komt niet door wat er gebeurt, maar door wat we denken over wat er gebeurt. Een gesprek speelt zich opnieuw af in je hoofd, keer op keer.
- Je stelt je voor wat er morgen kan gebeuren.
- Je vertelt jezelf verhalen over waarom het misging, wat het allemaal betekent.
- Je ziet verdrietige gezichten van mensen die je misschien hebt gekwetst met bepaalde keuzes.
En de pijn groeit…
Maar er is een inzicht dat de laatste tijd vaak in me opkomt. Eenvoudiger. Rustiger. Het kan pijn niet wegnemen, maar het kan wel helpen om het lijden te verminderen of zelfs te stoppen.
Zonder het verhaal eraan vast, is er alleen nu. En nu is zelden ondragelijk.
Het ondraaglijke is wat het denken toevoegt: de interpretaties, de schuld, de spijt, de rampen die misschien nooit komen.
Maar hier wordt het lastig: we beheersen onze gedachten niet. Ze verschijnen gewoon. Het lijkt op het weer, toch? En we weten allemaal dat je de regen niet stopt door ertegen te schreeuwen. Dus wat dan?
Het antwoord is niet gedachten proberen onder controle te krijgen, want dat kan niet. Wat wel kan, is proberen er bewust van te zijn, zodat je helderder ziet. Opmerken dat het verhaal wordt gebouwd, zonder er zelf in te stappen. Herkennen wanneer het ego een gedachte grijpt en die maakt tot identiteit, drama, angst of rechtvaardiging.
Nu komt er een misschien een vraag in je op, want als je geen controle hebt over je gedachten, hoe kun je dan denken: “Oh, dit is alleen mijn ego dat een verhaal bouwt, dus ik hoef het niet te geloven”? Dat is gewoon weer een gedachte over een gedachte, een extra laag van hetzelfde verhaal.
Het verschil zit niet in het tegenhouden of veranderen van gedachten. Het zit in ze zien.
Bewustzijn.
Niet bedenken dat je ego een verhaal maakt, maar opmerken dát het gebeurt. Zoals een geluid horen: je hebt het niet gemaakt, maar je kunt het wel waarnemen.
Je denkt niet: “Ik moet anders denken.” Je ziet gewoon: “Ah, deze gedachte veroorzaakt pijn.” En dan… laat je het zo zijn.
Je hoeft de gedachte niet weg te duwen. Je hoeft niets te repareren. Je herkent simpelweg, “Dit is wat denken doet.” En op dat moment zit je niet langer vast.
Want niet elke gedachte is waar. Niet elk verhaal heeft een vervolg nodig. En niet alles wat het brein zegt is nuttig. Sterker nog, het meeste is nutteloos. Soms begint vrede precies op het moment dat we stoppen met het debat in ons hoofd te willen winnen. Dat is niet passief. Dat is aanwezig zijn.